سبد خرید خالیست
مدیر سایت 
همکاری کودکان در مطب دندان‌پزشک اطفال
از بزرگ‌ترین دغدغه‌های والدین در مواجهه با دندان‌درد یا بیماری‌های دهان و دندان کودکشان، بردن کودک به مطب دندانپزشکی اطفال، آرام کردن کودک از اضطراب و دعوت به همکاری با دندان‌پزشک است. بااینکه متخصص دندان‌پزشک اطفال، دوره‌های روان‌شناختی و رفتار با کودک را سپری کرده اما گاهی یک ترس عمیق و قدیمی ممکن است باعث عدم همکاری کودک با دندان‌پزشک شود. از این‌رو روش‌هایی کم‌خطر در دنیای دندانپزشکی اطفال وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان کودک را درمان یا معاینه کرد. در ادامه به شرح برخی از این روش‌ها می‌پردازیم.
ترس از دندان‌پزشک اطفال و عدم همکاری کودک
کودکان ممکن است به دلایل مختلفی با دندان‌پزشک اطفال همکاری نکنند؛ برخی از دلایل عدم همکاری و اضطراب کودک می‌توانند موارد زیر باشند:
- سن کم و نوپا بودن کودک
- مشکلات و ناتوانایی‌های ذهنی و جسمی
- اضطراب‌های کنترل نشده
اضطراب و استرس کودک می‌تواند ناشی از شنیدن صداهایی که دستگاه‌ها و وسایل دندانپزشکی تولید می‌کنند باشد؛ یا گاهی فشارهایی که به فک و دندان‌های کودک وارد می‌شود حتی اگر دردی احساس نکنند. هم‌چنین اطلاعاتی که از دوستان خود یا والدین می‌شوند (در برخی مواقع والدین برای آرام کردن کودک، او را از موضوع خاصی می‌ترسانند یا از ترس کودک استفاده می‌کنند و این موضوع بیقراری را افزایش می‌دهد.) تجربه‌ی تلخ قبلی از درد دندان یا برخورد نامناسب با ترس و اضطراب اولیه‌ی کودک توسط والدین یا حتی دندان‌پزشک نیز می‌تواند دلیل دیگری بر استرس کودک باشد.
ترس و اضطراب کودک منجر به بیقراری و عدم همکاری با دندان‌پزشک کودکان شده و درنتیجه ممکن است اقدامات لازم برای کودک انجام نشود و درمان ناقص بماند و به‌دلیل بیقراری و استرس، دندان‌پزشک مجبور به استفاده از داروهای آرام‌بخش باشد.
انواع روش‌های آرام‌بخشی و بیهوشی در دندان‌پزشک اطفال
توصیه می‌شود والدین قبل از انجام اقدامات درمانی برای کودک، با دندان‌پزشک صحبت کرده و اضطراب کودک خود به دندان‌پزشک کودکان توضیح دهند و هم‌چنین در صورت نیاز استفاده از موارد آرام‌بخشی و حتی بیهوشی آگاهی‌های لازم را از دندان‌پزشک جویا شوند. در ادامه به اختصار به برخی از روش‌های آرام‌بخشی می‌پردازیم.
سطح‌بندی آرام‌بخش‌ها
آرام‌بخش‌های ملایم دندانپزشکی کودکان:
این آرام‌بخش، ممکن است یک دارو یا ترکیبی از چند دارو باشد که جهت کاهش استرس در کودکان و بزرگسالان به‌کار می‌رود. در این روش کودک هوشیار و بیدار است و می‌تواند ببیند و بشنود و در حالتی آرام کارهایی که دندان‌پزشک اطفال از او می‌خواهد را انجام دهد.
آرام‌بخش‌های متوسط دندانپزشکی کودکان:
کمی قوی‌تر از آرام‌بخشی ملایم است ولی در این نوع آرام‌بخشی نیز کودک بیدار است و می‌تواند به تنهایی نفس بکشد؛ ولی به‌دلیل حرکات محدود اغلب قادر به انجام کارهایی که دندان‌پزشک می‌خواهد نیست. بیشتر اوقات کودکان پس از آن‌که اثرات دارو ازبین می‌رود، چیزی از درمان به‌یاد ندارند. بهتر است دندان‌پزشک اطفال این دارو را با احتیاط مصرف کند.
آرام‌بخش‌های قوی در دندانپزشکی کودکان:
در این روش آرام‌بخشی که معمولا به‌صورت تزریق وریدی انجام می‌شود، کودک حالتی خواب‌آلود دارد، حرکاتش محدود است و ممکن است نتواند به تنهایی تنفس کند؛ از این‌رو این روش بهتر است در بیمارستان و زیر نظر یک متخصص بیهوشی انجام شود تا علائم حیاتی از قبیل ضربان قلب، فشار خون و تنفس کنترل شود.
آرام‌بخشی ملایم و هوشیارانه
زمانی‌که کودک در پی اضطراب و یا حتی بی‌قراری‌های کودکانه زمان لازم برای انجام اقدام درمانی را نمی‌توانند روی یونیت دندانپزشکی بنشینند، دندان‌پزشک کودکان از داروهای خفیف جهت آرام شدن کودک استفاده می‌کنند تا درمان موثر باشد و کودک در زمان درمان آرام باشد. در آرام‌بخشی هوشیارانه کودک آرام یا خواب‌آلود است ولی به صحبت‌های دندان‌پزشک و اتفاق‌های اطرافش، واکنش نشان دهد.
دندان‌پزشک کودکان، باتوجه به سن، میزان بیقراری و نوع و زمان لازم جهت اقدام درمانی، ممکن است یکی از روش‌های آرام‌بخشی هوشیارانه را پیشنهاد و استفاده کند:
- استنشاقی
- خوراکی
- تزریق عضلانی
- تزریق وریدی
گاز خنده
یکی از روش‌های رایج آرام‌بخشی استنشاقی خفیف است. اکسید نیتروژن که در دانش دندانپزشکی اطفال به گاز خنده معروف است، آرام‌بخشی کم‌خطر و ملایم است که باعث آرام شدن کودکان مضطرب می‌شود. معمولا این گاز را با کمی اکسیژن توسط ماسکی کوچک که روی صورت قرار می‌گیرد از راه بینی به سیستم استنشاقی کودک وارد می‌شود. با اثرگذاری این گاز، کودک آرام شده وگاهی حالت سرحالی و خنده‌رویی پیدا می‌کند. گاز اکسید نیتروژن بسیار خفیف و بی‌خطر است که به‌زودی از بدن خارج می‌شود و اثراتش از بین می‌رود. فقط کافی است بعداز انجام اقدامات درمانی دندان‌پزشک کمی اکسیژن از طریق ماسک به کودک بدهد. این گاز آرامش‌بخش کودک را هشیار و بیدار نگه می‌دارد ولی از بیقراری و استرس او می‌کاهد و باعث مناسب پیش رفتن روند درمانی می‌شود.
آرام‌بخش‌های خوراکی
ممکن است روش استنشاقی مناسب برخی‌از کودکان نباشند یا جهت دریافت آرام‌بخش همکاری نکنند. در این شرایط متخصص دندان‌پزشک اطفال با سنجیدن شرایطی ازجمله میزان اضطراب، همکاری و رفتار کودک از روش‌های خوراکی که به‌صورت قرص یا شربت است استفاده می‌کند.
لازم به ذکر است استفاده از داروهای آرام‌بخشی خوراکی باید در مطب و در حضور پزشک انجام شود و والدین باید اطلاعات لازم همچون غذا یا نوشیدنی‌های قابل استفاده قبل از درمان و مراقبت‌های بعداز درمان را از دندان‌پزشک بگیرند.
هم‌چنین پس از تکمیل پروسه‌ی درمان باید مدتی را در مطب بمانید تا فرآیند ریکاوری از طرف پزشک تائید شود. بهتر است دو بزرگسال همراه کودک باشند تا درصورت نیاز کودک را به‌صورت آغوش گرفته به منزل ببرید.
ممکن است برخی داروها عوارضی همچون بی‌اشتهایی، تهوع یا اسهال و استفراغ به همراه داشته باشند؛ اما درصورتی‌که دارو به میزان مناسب استفاده شود، عارضه‌ی پایدار و ممتد نخواهند داشت.
آرام‌بخش‌های تزریقی
استفاده از آرام‌بخش‌های تزریقی (چه وریدی و چه عضلانی) نیاز به دانش و تجربه‌ی بسیاری است و بهتر است در بیمارستان یا مطبی مجهز انجام شود و متخصص دندان‌پزشک اطفال اطلاعات جامعی درخصوص استفاده از این داروهای داشته باشد.
بیهوشی:
در بیهوشی عمومی کودک به‌طور کامل به خواب می‌رود و در طی انجام فرآیند جراحی یا اقدامات درمانی توسط دندان‌پزشک داروها باید توسط متخصص بیهوشی کنترل و مصرف شوند.
این روش معمولا آخرین گزینه جهت درمان کودکانی است که بیقراری بسیار زیادی دارند. این کودکان قادر به همکاری با روش‌های دیگر نیستند و یا لازم است پروسه‌ی درمانی طولانی‌تر و دردناک‌تری انجام شود. معمولا دندان‌پزشک کودکان در شرایطی که نتواند کودک را آرام کند، کودک سن پایینی دارد، یا معلولیت ذهنی یا جسمی دارد، روش بیهوشی را انتخاب و پیشنهاد می‌کند تا در طی درمان، سلامت و ایمنی کودک را حفظ کند.
برای انجام اقدامات درمانی و جراحی‌های دندانپزشکی با بیهوشی عمومی لازم است با متخصص دندانپزشکی کودکان هماهنگ شود تا اقدامات لازم و تحت نظر متخصص بیهوشی و کادر درمان و در بیمارستان انجام شود. ابتدا کمی داروی خوراکی به کودک داده می‌شود تا نسبت به محیط و کادر درمان آرامش پیدا کند. سپس داروهای بیهوشی توسط متخصص بیهوشی تزریق می‌شود. کودک به خوابی عمیق می‌رود و حرکت ندارد.
نکات قابل توجه دندان‌پزشک اطفال با بیهوشی
- قبل از تصمیم‌گیری برای دندانپزشکی تحت بیهوشی، باید آزمایشاتی انجام شود تا مشخص شود بیهوشی به کودک شما آسیب نزند.
- قبل از انجام عمل با کودک با زبانی ساده صحبت کنید و شرایط را به‌طور مختصر توضیح دهید تا اضطراب را کمتر کنید.
- اقدامات درمانی تحت بیهوشی باید توسط دندان‌پزشک و با نظارت متخصص بیهوشی و در بیمارستان انجام شود.
- لازم است قبل از انجام عمل و بیهوشی، با متخصص دندان‌پزشک اطفال و متخصص بیهوشی کاملا هماهنگ باشید.
- شرح کامل بیماری‌ها، حساسیت‌ها و آلرژی به مواد و داروها کودک به متخصص بیهوشی الزامی است.
- کودک نباید حالت سرماخوردگی یا بیماری داشته باشد. دراین‌صورت بهتر است از انجام بیهوشی و عمل پرهیز کرد.
- پس از عمل و انجام اقدامات درمانی، دستورات دندان‌پزشک اطفال را به دقت اجرا کنید.
مزایا و معایب دندانپزشکی کودکان با روش بیهوشی
دندانپزشکی اطفال با روش بیهوشی مزایا و معایبی دارد. از مزایای آن می‌توان به درمان ایمن و کاهش آسیب، کامل شدن روند درمان در یک جلسه، فراموش کردن تمامی اقدامات درمانی و کمتر شدن استرس کودک نسبت به دندانپزشکی اطفال اشاره کرد.
استفاده از داروهای بیهوشی ممکن است، عوارضی به همراه داشته باشد. دندان‌پزشک اطفال باید با توجه به شرایط کودک تمامی احتمالات و خطرات را برای والدین توضیح دهد.
یکی از مهم‌ترین معایب دندانپزشکی تحت بیهوشی هزینه بالای آن است. هزینه‌ی بیمارستان، متخصص و داروهای بیهوشی تحت پوش اکثر بیمه‌ها قرار نمی‌گیرد.
در انتها باید ذکر شود، انتخاب متخصص دندان‌پزشک اطفال باید با دقت انجام شود. پس از انتخاب درست دندان‌پزشک کودکان به مشاوره‌ها و توصیه‌های وی عمل کنید و تا پیشگیری از اقدامات درمانی سخت و دردناک جلوگیری شود.
در این مقاله سعی شد به اختصار درباره‌ی همکاری کودکان در مطب دندانپزشکی اطفال توضیح داده شود. بای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی دندانپزشکی اطفال و متخصص دندان‌پزش کودکان، می‌توانید مقاله‌ی “بایدها و نبایدهای دندانپزشکی اطفال” را مطالعه فرمایید.
